Duygusal Dönüşüm, Bipolar – Sümeyya Bulut
Duygu hakkında sayısız tanımlamalar yapabilir ve karşı karşıya kaldığımız pek çok farklı durumda hissettiğimiz farklı duygulardan bahsedebiliriz. Sevinmek, kızmak, korkmak, acımak, aşık olmak, nefret etmek, kin tutmak, arzu etmek… karşılaştığımız bu farklı duygulardan bazılarıdır. Bu duyguları yaşadığımızda bazen hissetmezken bazen ise şiddetli bir şekilde hissederiz. Şiddetli bir şekilde hissedilen bu duygular çoğu zaman davranışlarımızı etkiler; Sevinçle birinin boynuna sarılabilir, şefkatle kucaklayabilir, korkarak kaçabilir, utançla kızarabilir veya öfkeyle birini vurabiliriz.
Duygularımız değişip, dönüşürler. Örneğin gün içerisinde çok mutluyken hatırladığımız kötü bir anı bizi aniden hüzünlendirebilir. Olaylara ve durumlara bağlı olarak duygularımızın dönüşmesi normaldir. Ancak duygularımızdaki dönüşüm herhangi bir olaya bağlı değilken gerçekleşiyorsa ve yaşam faaliyetlerimizle başa çıkma becerilerimizi etkiliyorsa patolojik bir problem olan ve bireyin duygusal durumunu olumsuz etkileyen duygudurum bozukluğu ile karşı karşıya olabiliriz. Duygudurum bozukluğu, bir bireyin aşırı coşkunluk (mani), aşırı üzgünlük (depresyon) veya her ikisini birden (bipolar:; yani iki uçlu) deneyimlediği bir bozukluktur. Ortada hiçbir neden yokken aşırı mutlu veya mutsuz hissetmek gibi belirli bir süreci kapsayan iniş ve çıkışlar duygudurum bozukluğu belirtilerindendir. Tabii bir duygudurum bozukluğu teşhisi konması için semptomların birkaç hafta veya daha uzun süre mevcut olması gerekir.
Bipolar bozukluk ya da diğer adıyla iki uçlu duygudurum bozukluğu; kişinin duygusal dönüşümleriyle karakterize bir duygudurum bozukluğudur. Bipolar bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir ancak beyindeki kimyasal dengesizlikler sonucunda kişide bipolar bozukluk semptomları gelişir. Aynı zamanda stresli veya travmatik olaylar da bipolar bozukluğun ilk hastalık döneminin ortaya çıkmasına neden olabilir ya da ilerleyen sebepleri tetikleyebilir.
Bipolar bozuklukta manik, hipomanik ve depresif ataklar meydana gelir ve bu ataklar sırasında bipolar bozukluk, hafif ancak çeşitli belirtiler ile kendini gösterebilir. Manik atak sırasında kişi son derece neşelidir, şarkı söyleyip gülebilir fakat bütün bunları yaparken aniden sinirlenebilir. Manik atağın başlangıcında ya da bağımsız bir atak olarak da görülebilen bir diğer durum da hipomanidir. Hipomani fazı üretkenliğin arttığı ve manik atakların daha az olduğu bir süreçtir. Depresif dönemde ise aşağıdaki belirtilerin en az beşinin iki hafta ya da daha fazla sürmesi beklenir:
- Umutsuz ve karamsar olma
- Üzgün endişeli ve mutsuz hissetme
- Yaşamdan zevk alamama
- Enerji azlığı
- Unutkanlık
- Konsantrasyon güçlüğü
- Değersizlik hissi
- İştah değişikliği; kilo kaybı ya da kilo alımı
- Fazla uyuma, uykuya dalmakta güçlük çekme, geceleri sık uyanma
- Çaresizlik ve değersizlik hisleri
- Ölüm ya da intihar düşünceleri.
Depresif ve manik atakların ağır yaşandığı dönemlerde kişide halüsinasyon ve hezeyan gibi psikotik belirtiler de görülebilir.
Bipolar bozukluğunun semptomlarının seyrine göre değişen farklı alt türleri vardır. Bunlar:
1) Bipolar bozukluk-I : En şiddetli semptomlar gösteren bipolar bozukluk türüdür. Tanı için en az bir mani dönemi geçirmiş olmak gerekir. Bipolar-I semptomları gösteren birçok hasta aynı zamanda majör depresif ve hipomanik duygu durum dönemi geçirebilir.
2) Bipolar bozukluk-II : Bipolar I’dekine benzer depresyon-mani döngülerine neden olur. Tanı için en az bir majör depresyon ve en az bir hipomani dönemi gerekir.
3) Siklotimik Bozukluk: Tanımlanması ve ayırt edilmesi en zor bipolar bozukluk türüdür. Tekrarlayan duygudurum değişiklikleri vardır fakat hiçbiri majör depresif veya mani olarak adlandırılacak kadar ağır değildir.
